दत्त जयंती – माहिती
DATT JAYANTI 2024 | GURUCHARITRA ADHYAY 14 दत्त जयंती हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाचा सण आहे जो दत्तात्रेय यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो. भगवान दत्तात्रेय हे त्रिदेवतेचे एक रूप मानले जातात – ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांच्या संयुक्त रूपात त्यांची पूजा केली जाते. दत्तात्रेय हे ज्ञान, भिक्षाटन, आणि त्यागाचे प्रतीक आहेत. त्यांना हिंदू धर्मातील एक महान साधू, गुरु, आणि देवता मानले जाते.
गुरुचरित्र अध्याय १४
श्री गणेशाय नमः I श्रीसरस्वत्यै नमः I श्रीगुरुभ्यो नमः I
नामधारक शिष्य देखा I विनवी सिद्धासी कवतुका I
प्रश्न करी अतिविशेखा I एकचित्ते परियेसा II १ II
जय जया योगीश्वरा I सिद्धमूर्ति ज्ञानसागरा I
पुढील चरित्र विस्तारा I ज्ञान होय आम्हांसी II २ II
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी I प्रसन्न जाहले कृपेसी I
पुढे कथा वर्तली कैसी I विस्तारावे आम्हांप्रति II ३ II
ऐकोनि शिष्याचे वचन I संतोष करी सिद्ध आपण I
गुरुचरित्र कामधेनु जाण I सांगता जाहला विस्तारे II ४ II
ऐक शिष्या शिखामणि I भिक्षा केली ज्याचे भुवनी I
तयावरी संतोषोनि I प्रसन्न जाहले परियेसा II ५ II
गुरुभक्तीचा प्रकारु I पूर्ण जाणे तो द्विजवरू I
पूजा केली विचित्रु I म्हणोनि आनंद परियेसा II ६ II
तया सायंदेव द्विजासी I श्रीगुरू बोलती संतोषी I
भक्त हो रे वंशोवंशी I माझी प्रीति तुजवरी II ७ II
ऐकोनि श्रीगुरुचे वचन I सायंदेव विप्र करी नमन I
माथा ठेवून चरणी I न्यासिता झाला पुनःपुन्हा II ८ II
जय जया जगद्गुरू I त्रयमूर्तींचा अवतारू I
अविद्यामाया दिससी नरु I वेदां अगोचर तुझी महिमा II ९ II
विश्वव्यापक तूंचि होसी I ब्रह्मा-विष्णु-व्योमकेशी I
धरिला वेष तूं मानुषी I भक्तजन तारावया II १० II
तुझी महिमा वर्णावयासी I शक्ति कैंची आम्हांसी I
मागेन एक आता तुम्हांसी I तें कृपा करणे गुरुमूर्ति II ११ II
माझे वंशपारंपरी I भक्ति द्यावी निर्धारी I
इहे सौख्य पुत्रपौत्री I उपरी द्यावी सद्गति II १२ II
ऐसी विनंति करुनी I पुनरपि विनवी करुणावचनी I
सेवा करितो द्वारयवनी I महाशूरक्रुर असे II १३ II
प्रतिसंवत्सरी ब्राह्मणासी I घात करितो जीवेसी I
याचि कारणे आम्हांसी I बोलावीतसे मज आजि II १४ II
जातां तया जवळी आपण I निश्चये घेईल माझा प्राण I
भेटी जाहली तुमचे चरण I मरण कैचे आपणासी II १५ II
संतोषोनि श्रीगुरूमूर्ति I अभयंकर आपुले हाती I
विप्रमस्तकी ठेविती I चिंता न करी म्हणोनिया II १६ II
भय सांडूनि तुवां जावे I क्रुर यवना भेटावे I
संतोषोनि प्रियभावे I पुनरपि पाठवील आम्हांपाशी II १७ II
जंववरी तू परतोनि येसी I असो आम्ही भरंवसी I
तुवां आलिया संतोषी I जाऊ आम्हीं येथोनि II १८ II
निजभक्त आमुचा तू होसी I पारंपर-वंशोवंशी I
अखिलाभीष्ट तू पावसी I वाढेल संतति तुझी बहुत II १९ II
तुझे वंशपारंपरी I सुखे नांदती पुत्रपौत्री I
अखंड लक्ष्मी तयां घरी I निरोगी होती शतायुषी II २० II
ऐसा वर लाधोन I निघे सायंदेव ब्राह्मण I
जेथे होता तो यवन I गेला त्वरित तयाजवळी II २१ II
कालांतक यम जैसा I यवन दुष्ट परियेसा I
ब्राह्मणाते पाहतां कैसा I ज्वालारूप होता जाहला II २२ II
विमुख होऊनि गृहांत I गेला यवन कोपत I
विप्र जाहला भयचकित I मनीं श्रीगुरूसी ध्यातसे II २३ II
कोप आलिया ओळंबयासी I केवी स्पर्शे अग्नीसी I
श्रीगुरूकृपा होय ज्यासी I काय करील क्रुर दुष्ट II २४ II
गरुडाचिया पिलीयांसी I सर्प तो कवणेपरी ग्रासी I
तैसे तया ब्राह्मणासी I असे कृपा श्रीगुरुची II २५ II
कां एखादे सिंहासी I ऐरावत केवीं ग्रासी I
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी I कलिकाळाचे भय नाही II २६ II
ज्याचे हृदयीं श्रीगुरुस्मरण I त्यासी कैंचे भय दारुण I
काळमृत्यु न बाधे जाण I अपमृत्यु काय करी II २७ II
ज्यासि नांही मृत्यूचे भय I त्यासी यवन असे तो काय I
श्रीगुरुकृपा ज्यासी होय I यमाचे मुख्य भय नाही II २८ II
ऐसेपरी तो यवन I अन्तःपुरांत जाऊन I
सुषुप्ति केली भ्रमित होऊन I शरीरस्मरण त्यासी नाही II २९ II
हृदयज्वाळा होय त्यासी I जागृत होवोनि परियेसी I
प्राणांतक व्यथेसी I कष्टतसे तये वेळी II ३० II
स्मरण असे नसे कांही I म्हणे शस्त्रे मारितो घाई I
छेदन करितो अवेव पाही I विप्र एक आपणासी II ३१ II
स्मरण जाहले तये वेळी I धांवत गेला ब्राह्मणाजवळी I
लोळतसे चरणकमळी I म्हणे स्वामी तूंचि माझा II ३२ II
येथे पाचारिले कवणी I जावे त्वरित परतोनि I
वस्त्रे भूषणे देवोनि I निरोप दे तो तये वेळी II ३३ II
संतोषोनि द्विजवर I आला ग्रामा वेगवत्र I
गंगातीरी असे वासर I श्रीगुरुचे चरणदर्शना II ३४ II
देखोनिया श्रीगुरूसी I नमन करी तो भावेसी I
स्तोत्र करी बहुवसी I सांगे वृत्तांत आद्यंत II ३५ II
संतोषोनि श्रीगुरूमूर्ति I तया द्विजा आश्वासिती I
दक्षिण देशा जाऊ म्हणती I स्थान-स्थान तीर्थयात्रे II ३६ II
ऐकोनि श्रीगुरुंचे वचन I विनवीतसे कर जोडून I
न विसंबे आतां तुमचे चरण I आपण येईन समागमे II ३७ II
तुमचे चरणाविणे देखा I राहो न शके क्षण एका I
संसारसागर तारका I तूंचि देखा कृपासिंधु II ३८ II
उद्धरावया सगरांसी I गंगा आणिली भूमीसी I
तैसे स्वामी आम्हासी I दर्शन दिधले आपुले II ३९ II
भक्तवत्सल तुझी ख्याति I आम्हा सोडणे काय नीति I
सवे येऊ निश्चिती I म्हणोनि चरणी लागला II ४० II
येणेपरी श्रीगुरूसी I विनवी विप्र भावेसी I
संतोषोनि विनयेसी I श्रीगुरू म्हणती तये वेळी II ४१ II
कारण असे आम्हा जाणे I तीर्थे असती दक्षिणे I
पुनरपि तुम्हां दर्शन देणे I संवत्सरी पंचदशी II ४२ II
आम्ही तुमचे गांवासमीपत I वास करू हे निश्चित I
कलत्र पुत्र इष्ट भ्रात I मिळोनी भेटा तुम्ही आम्हां II ४३ II
न करा चिंता असाल सुखे I सकळ अरिष्टे गेली दुःखे I
म्हणोनि हस्त ठेविती मस्तके I भाक देती तये वेळी II ४४ II
ऐसेपरी संतोषोनि I श्रीगुरू निघाले तेथोनि I
जेथे असे आरोग्यभवानी I वैजनाथ महाक्षेत्र II ४५ II
समस्त शिष्यांसमवेत I श्रीगुरू आले तीर्थे पहात I
प्रख्यात असे वैजनाथ I तेथे राहिले गुप्तरूपे II ४६ II
नामधारक विनवी सिद्धासी I काय कारण गुप्त व्हावयासी I
होते शिष्य बहुवसी I त्यांसी कोठे ठेविले II ४७ II
गंगाधराचा नंदनु I सांगे गुरूचरित्र कामधेनु I
सिद्धमुनि विस्तारून I सांगे नामकरणीस II ४८ II
पुढील कथेचा विस्तारू I सांगता विचित्र अपारु I
मन करूनि एकाग्रु I ऐका श्रोते सकळिक हो II ४९ II
इति श्रीगुरूचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्ध-नामधारकसंवादे क्रुरयवनशासनं-सायंदेववरप्रदानं नाम चतुर्दशोSध्यायः II श्रीगुरूदत्तात्रेयार्पणमस्तु II श्रीगुरुदेवदत्त II
भगवान दत्तात्रेय यांचे जीवन
भगवान दत्तात्रेय हे त्रिदेवतेचे एक रूप आहेत. त्यांच्या जीवनाची कथा एक अत्यंत प्रेरणादायक आहे. त्यांच्या जन्माच्या संदर्भातील विविध आख्यायिकांनी त्यांना देवतेच्या उच्च पातळीवर स्थान दिले आहे. काही पुराणांमध्ये त्यांना ब्रह्मा, विष्णू, आणि महेश यांचा संयुक्त रूप मानले जाते, आणि काही ठिकाणी त्यांचे शरीर तीन तासांच्या तुल्य असलेले असल्याचे सांगितले जाते. गुरुचरित्र अध्याय 14
LIFE QUOTE IN MARATHI – Click here
दत्तात्रेयांचा जन्म
दत्तात्रेयांचा जन्म माझिर या ठिकाणी झाला असे मानले जाते, जो आजचा दत्तगुरू म्हणून प्रसिद्ध आहे. त्यांचे जन्मदिवस कार्तिक शुद्ध एकादशी रोजी साजरे केले जातात, जो साधारणपणे नोव्हेंबर-डिसेंबर महिन्यात येतो. हे दिवस हिंदू धर्मीयांसाठी अत्यंत पवित्र मानले जातात. दत्तात्रेयांचा जन्म दिवशी भक्तगण आपल्या देवतेच्या उपास्य रूपाचे पूजन, व्रत, आणि साधना करून त्यांच्या आशीर्वादाची प्राप्ती करतात.
दत्त जयंतीचे महत्त्व
दत्त जयंती हा एक विशेष धार्मिक आणि आध्यात्मिक सण आहे. याचे महत्त्व काही प्रमुख कारणांमुळे आहे:
- ज्ञानाची प्राप्ती: भगवान दत्तात्रेय हे ज्ञान आणि शास्त्रांच्या बाबतीत अत्यंत ज्ञानी होते. त्यांनी अनेक शिष्यांना शिकवले आणि त्यांना आध्यात्मिक मार्गावर नेले. यामुळे दत्त जयंतीला विशेष महत्त्व दिले जाते.
- गुरुशिष्य परंपरा: दत्तात्रेय हे महान गुरु होते. त्यांची शिकवण असलेली प्रत्येक शिष्याला आपल्या जीवनात नवे ज्ञान मिळवण्यासाठी प्रेरित करते. दत्त जयंतीस, शिष्य आपला गुरु दत्तात्रेय यांना त्यांच्या आशीर्वादासाठी स्मरण करतात.
- आध्यात्मिक साधना: या दिवशी भक्तजन पूजा आणि उपास्य देवतेची साधना करतात. दत्त जयंतीला साधक, भक्त आणि साधू लोक ध्यान, मंत्रजप आणि साधना करण्यासाठी एकत्र येतात. हे आध्यात्मिक उन्नतीचे प्रतीक मानले जाते.
- सामाजिक एकता आणि प्रेम: दत्तात्रेयांची शिकवण प्रेम, अहिंसा आणि सद्भावना यावर आधारित होती. ते समाजातील सर्व वर्गांना एकत्र येण्याचा संदेश देत होते. म्हणून, दत्त जयंती हा एक दिवस असतो जो समाजात सौहार्द आणि एकतेची भावना वाढवतो. गुरुचरित्र अध्याय 14
दत्त जयंतीची पूजा आणि परंपरा
दत्त जयंतीला विविध पूजा विधी पारंपरिक पद्धतीने केले जातात:
- दत्तगुरूंची पूजा: दत्तगुरूंचे चित्र किंवा मूर्ती उचलून त्यांची पूजा केली जाते. त्यांच्या चरणामृताचा पिऊन भक्त आपल्या जीवनातील समस्यांपासून मुक्त होण्याची प्रार्थना करतात.
- मंत्रजप: यावेळी “ॐ दत्तात्रेय नमः” या मंत्राचा जप केला जातो. काही लोक “दत्तात्रेयस्तोत्र” किंवा “दत्तात्रेय महात्म्य” याचे वाचन करतात.
- व्रत आणि उपवास: अनेक भक्त या दिवशी उपास्य देवतेची साधना आणि व्रत घेतात. उपवास करून त्या दिवशी दत्तगुरूंचे स्मरण करतात.
- भजन आणि कीर्तन: दत्त जयंतीच्या दिवशी भजन आणि कीर्तनांचा देखील आयोजन केला जातो. दत्तगुरूंच्या गाण्यांना, नामस्मरणास आणि त्यांचे कीर्तनांसह भक्त एकत्र येऊन उत्सव साजरा करतात.
- दानधर्म: दत्त जयंतीला दान आणि पुण्यकर्मे करणे महत्त्वाचे मानले जाते. भक्तगण गरीबांना अन्न, वस्त्र, आणि इतर जीवनावश्यक गोष्टी देऊन पुण्य मिळवतात. गुरुचरित्र अध्याय 14
दत्तात्रेयांचे धार्मिक स्थान
भगवान दत्तात्रेय यांची पूजा भारतभर केली जाते, पण विशेषतः महाराष्ट्र, कर्नाटका, गोवा, तेलंगणा आणि आंध्र प्रदेशात त्यांचा उल्लेख मोठ्या आदराने केला जातो. सिंधुदुर्ग, गोकर्ण, पंढरपूर, निजामपूर आणि नागपूर येथे दत्तगुरूंचे प्रमुख मंदिर आहेत.
दत्त जयंतीला साजरा करण्याचे वैशिष्ट्य
दत्त जयंती हा सण एक अत्यंत पवित्र दिवस असतो. या दिवशी व्रत, उपवास, पूजा, कीर्तन, आणि साधना करणे हे भक्तजनांच्या जीवनातील एक अत्यंत महत्त्वाचे कार्य मानले जाते. याचे उद्दीष्ट भगवान दत्तात्रेयांच्या आशीर्वादाने जीवनात शांती, समृद्धी, आणि ज्ञान प्राप्त करणे आहे.
दत्त जयंती हा एक अत्यंत पवित्र आणि आध्यात्मिक सण आहे. भगवान दत्तात्रेय हे समर्पण, साधना आणि ज्ञानाचे प्रतीक आहेत. या दिवशी आपल्याला दत्तगुरूंच्या शिकवणीचे स्मरण करून त्यांचा आशीर्वाद घेण्यासाठी आणि आध्यात्मिक उन्नती साधण्यासाठी सर्वांनी एकत्र येण्याची संधी मिळते. गुरुचरित्र अध्याय 14
दत्त जयंती आपल्याला एक नवीन ऊर्जा, सकारात्मक दृष्टिकोन आणि जीवनातील तत्त्वज्ञान शिकवते, जे आपल्याला एक परिपूर्ण आणि सुखी जीवन जगण्यासाठी मार्गदर्शन करते. गुरुचरित्र अध्याय 14